Gdańsk 05.02.2023 r.
Anna Rembisz-Lubiejewska
W 2023 roku w miejscowości Strzepcz (gm. Linia, pow. wejherowski, woj. pomorskie) przeprowadzono badania archeologiczne. W ich trakcie z powierzchni stanowiska pozyskano dwa fragmenty naczyń ceramicznych.
Ryc. 1. Strzepcz, gm. Linia, pow. wejherowski, woj. pomorskie, stan. 11. Fragmenty naczyń ceramicznych z wczesnej epoki żelaza (fot./rys. A. Rembisz-Lubiejewska)
Ze względu na cechy technologiczno-stylistyczne fragmenty uznano za pozostałości dwóch naczyń (ryc. 1).
- Fragment baniastej wazy o wysoko uformowanym załomie baniastego brzuśca o chropowaconej powierzchni i nasadą mocno nachylonej, gładkiej szyjki (ryc. 1:1). Naczynie wykonano z masy żelazistej gliny schudzonej domieszką średnioziarnistego tłucznia i miki. Grubość ścianki wynosi 0,8 cm.
- Fragment misy o esowatym profilu i gładkich powierzchniach (ryc. 1:2), wykonanej z żelazistej gliny schudzonej domieszką drobnoziarnistego tłucznia. Grubość ścianki wynosi 0,6 cm. Zaobserwowana obecność jednobarwnych przełamów ścianek naczyń świadczy o stabilnych warunkach wypału w jamach paleniskowych lub piecach (Mogielnicka-Urban 1984).
Analiza typologiczno-chronologiczna
Istotne znaczenie dla ustaleń chronologicznych naczyń ludności cyklu łużycko-pomorskiego mają formy naczyń, zwłaszcza waz i mis oraz zdobnictwo, wykazujące największą zmienność w czasie.
Duże wazy o baniastych brzuścach, o rozchylonych szyjkach i chropowaconych brzuścach, oddzielonych od szyjki pseudolistwą lub plastyczną listwą należą do form często spotykanych na stanowiskach z okresu halsztackiego. Duże naczynia wazowate o grubych ściankach i kształcie ułatwiającym zabezpieczenie przed szkodnikami służyły do przechowywania żywności. Na Pomorzu są znane m.in. z Juszkowa, stan. 3 (Podgórski 1971, s. 86), Chłapowa, stan. 2 (Pietrzak, Podgórski 2005, Tabl. III:1; VIII:1), Luzina (Podgórski 1992, s. 209, ryc. 12), a także z zespołów „łużyckich” z wczesnej epoki żelaza (Podgórski 1971, s. 86). Misy o esowatym profilu zalicza się do form wczesnych, które w młodszej epoce brązu rozpowszechniły się na całym obszarze ziem polskich (Dąbrowski 1997, s. 36). Misy jako naczynia szerokootworowe służyły do przyrządzania pokarmów – rozcierania i przyrządzania potraw mącznych. Występują one licznie na cmentarzyskach starszego okresu halsztackiego m.in. we Władysławowie-Chłapowie (stan. 1, 2) (Łuka 1966, s. 57; Pietrzak, Podgórski 2005, s. 27). Podobne egzemplarze odkryto m.in. na osadzie ,,wielkowiejskiej” w Juszkowie-Będzieszynie (Podgórski 1972, s. 225, ryc. 11f; Fudziński, Ślusarska 2017, ryc. 21:f; 55:f).
Podsumowanie
Pozyskane zabytki mają liczne analogie w materiałach pozyskanych m.in. z okolic Władysławowa (Pietrzak, Podgórski 2005) oraz ze skupiska „juszkowskiego” (por. Podgórski 1971, 1972; Ignaczak 2011; Fudziński, Ślusarska 2017). Pod względem stylistyczno-morfologicznym są one charakterystyczne dla okresu halsztackiego. Biorąc pod uwagę powyższe odkryte pozostałości należy uznać za punkt osadniczy późnych ugrupowań kultury łużyckiej oraz kultury pomorskiej.
Bibliografia
Dąbrowski J.
1997 Epoka brązu w północno-wschodniej Polsce, Białystok.
Fudziński P., Ślusarska K.
2017 Ośrodek starożytnego brązownictwa pomorskiego we wczesnej epoce żelaza w Juszkowie, gmina Pruszcz Gdański, Gdańsk.
Ignaczak M.
2011 Kultura łużycka i pomorska, [w:] Wielokulturowa osada w Juszkowie-Rusocinie, gm. Pruszcz Gdański, woj. pomorskie, stanowisko 28. Archeologiczne badania ratownicze na trasie autostrady A-1, red. J. Bednarczyk, A. Romańska, Poznań, s. 141–171.
Łuka L.J.
1966 Kultura wschodniopomorska na Pomorzu Gdańskim, t. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Mogielnicka-Urban M.
1984 Warsztat ceramiczny kultury łużyckiej, Wrocław – Warszawa.
Pietrzak M., Podgórski J.T.
2005 Chłapowo 2, powiat pucki, woj. pomorskie. Cmentarzysko fazy wielkowiejskiej kultury pomorskiej, Gdańsk.
Podgórski J. T.
1971 Z badań wykopaliskowych w Juszkowie (Będzieszynie) w pow. gdańskim (1967-1969), Sprawozdania Archeologiczne, t. 23, s. 79–92.
1972 Tymczasowe wyniki badań wykopaliskowych prowadzonych w 1969 r. na stanowisku 3 w Juszkowie, w pow. gdańskim, Pomorania Antiqua, t. 4, s. 205–234.
1992 Fazy cmentarzysk kultury łużyckiej i pomorskiej na Pomorzu Wschodnim, [w:] Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami, red. S. Czopek, Rzeszów, s. 199–214.