Gdańsk, 05.02.2024 r.
Anna Rembisz-Lubiejewska
W 2023 roku w związku z inwestycją planowaną w miejscowości Kaliska, gm. Biały Bór zaistniała potrzeba przeprowadzenia przedinwestycyjnych badań archeologicznych stanowiska nr 15 (AZP 20-27/24).
W trakcie badań z humusu pozyskano pojedynczy zabytek wykonany z krzemienia narzutowego bałtyckiego o brązowoszarej brawie z drobnymi jasno szarymi plamkami (ryc. 1). Fragment wióra o trójkątnym przekroju ma nieregularnie odłamaną część wierzchołkową i piętkowo-sęczkową. Zachowana długość narzędzia wynosi 16 mm, szerokość 11 mm, a grubość 3 mm. Na krótszym z boków widnieją ślady słabo czytelnego i płytkiego retuszu, trudno jednak jednoznacznie stwierdzić czy powstał on w wyniku pracy, czy jest to rodzaj korekty półsurowca, jakim poddawano tego typu formy (Osipowicz 2010, s. 211). Na dłuższym z boków zarejestrowano ślady ukośnych liniowych wyświeceń ograniczonych do obszaru wzdłuż krawędzi. Przedmiot zidentyfikowano jako fragment nieokreślonego narzędzia tnącego na wiórze.
Ryc. 1. Kaliska, gm. Biały Bór, pow. szczecinecki, stan. 15. Fragment narzędzia krzemiennego (rys./fot. A. Rembisz-Lubiejewska)
Technika wiórowa i wytwórczość form wiórowych była charakterystyczna dla społeczności epoki kamienia (Ginter, Kozłowski 1990). Retuszowane wióry z wyświeceniami są interpretowane jako narzędzia tnące wykorzystywane do różnorodnych działań gospodarczych (Osipowicz 2012, s. 235-239). Jednak bliższe określenie ich funkcji wymaga przeprowadzenia specjalistycznych badań traseologicznych (Małecka-Kukawka 2001; Osipowicz 2010).
Podsumowanie
Podczas badań ratowniczych przeprowadzonych na stanowisku w Kaliskiej pozyskano pojedynczy zabytek wykonany z lokalnego surowca narzutowego pozyskiwanego drogą zbieractwa. Okaz zinterpretowano jako fragment narzędzia na wiórze. Takie formy były wykonywane w osadach lub doraźnie na potrzeby działań gospodarczych przez przedstawicieli wszystkich kultur młodszej epoki kamienia (por. np. Wierzbicki 1999, s. 233). Ze względu na stan zachowania przedmiotu uznano, że narzędzie zostało zużyte/uszkodzone i zagubiony lub porzucone podczas czynności gospodarczych. W sytuacji braku bliższego kontekstu kulturowego (na stanowisku nie natrafiono na ułamki naczyń ceramicznych ani inne zabytki pozwalające zawęzić chronologię stanowiska) badane stanowisko należy uznać za ślad działalności ludzkiej w młodszej epoce kamienia.
Bibliografia
Ginter B., Kozłowski J. K., 1990 Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu. Warszawa.
Małecka-Kukawka J., 2001 Między formą a funkcją, traseologia neolitycznych zabytków krzemiennych z ziemi chełmińskiej. Toruń.
Osipowicz G. 2010, Narzędzia krzemienne w epoce kamienia na ziemi chełmińskiej. Studium traseo-logiczne. Toruń.
Osipowicz G., Balonis-Chyb A., Pomianowska H., Wałaszewska M.
2012 Materials of Linear Band Pottery Culture from site 17 in Małe Radowiska, Wąbrzeźno comm., Kujawsko-pomorskie voivodeship, Sprawozdania Archeologiczne 64, s. 215-268.
Wierzbicki J. 1999, Łupawski mikroregion osadniczy ludności kultury pucharów lejkowatych, Poznań.