Gdańsk, 27.12.2023 r.
Anna Rembisz-Lubiejewska
W 2023 roku w związku z inwestycją planowaną w miejscowości Błoto, gm. Nowogard zaistniała potrzeba przeprowadzenia badań archeologicznych stanowiska nr 11 (AZP 23-10/3). W trakcie zrealizowanych wówczas prac wykopaliskowych z humusu pozyskano pojedynczy fragment naczynia ceramicznego z okresu średniowiecza (ryc. 1).
Ryc. 1. Błotno, gm. Nowogard, pow. goleniowski, woj. zachodniopomorskie, stan. 11. Fragment naczynia pozyskany z humusu (fot./rys. A. Rembisz-Lubiejewska)
Opisywany fragment dna pochodzi od naczynia całkowicie obtaczanego. Grubość ścianki wynosi 5-6 mm. Dno o średnicy 9 cm jest mocno wysklepione. Powierzchnia naczynia jest nierówna, faktura gruzełkowata. Do wyrobu masy garncarskiej używano gliny z domieszką znacznej ilości średnioziarnistego tłucznia mineralnego. Ścianki naczynia mają barwę jasnobrązowo-brunatną. Jednorodny, jednobarwny przełam wskazuje na wypał przeprowadzony przez doświadczonych garncarzy.
W części zachowanego fragmentu brzuśca widnieją trzy szerokie dookolne żłobki, a na dnie znajduje się fragment znaku garncarskiego.
Ponieważ nie zachował się wylew z partią brzuśca pozwalającą na określenie kształtu załomu ustalenie typu naczynia w odniesieniu do istniejących współcześnie systemów typologicznych nadbałtyckich materiałów wczesnośredniowiecznych (Schuldt 1956; Łosiński, Rogosz 1983, 1986) jest niemożliwe.
W technice całkowitego obtaczania na szybkoobrotowym kole garncarskim wykonywano szeroką gamę wyrobów o zróżnicowanym kształcie i funkcji, m.in. G/Vipperow, H/Weisdin, I/Warder, J/Teterow, K, L/Kowall, M/Bobzin oraz misy. Naczynia te najczęściej zdobiono pasmami dookolnych poziomych żłobków, którymi pokrywano około 3/4 powierzchni, tak jak na widocznym ułamku naczynia. Zdobnictwo to często uzupełniano na barku motywami linii falistych, nacięć i nakłuć.
Naczynia całkowicie toczone należały do najbardziej popularnych form późnosłowiańskich. Zasięg ich występowania obejmował tereny całej Słowiańszczyzny północno-zachodniej, a okres ich użytkowania datuje się od początku X do schyłku XII stulecia (Stanisławski 2011, s. 111).
Podsumowanie
Podczas badań ratowniczych przeprowadzonych na stanowisku odkryto ślad osadnictwa z późnej fazy wczesnego średniowiecza. Ze względu na małą liczebność zbioru zarejestrowany punkt osadniczy można datować szeroko na X-XII stulecie. Dalsze badania na stanowisku mogą poszerzyć wachlarz źródeł, co pozwoli uściślić czas działalności ludzkiej w tym regionie i wniesie kolejne dane na temat sposobu zagospodarowania terenu.
Bibliografia
Łosiński W., Rogosz R.
1983 Zasady klasyfikacji i schemat taksonomiczny ceramiki, [w:] Szczecin we wczesnym średniowieczu, Wrocław, s. 202-225.
Łosiński W., Rogosz R.
1986 Metody synchronizacji warstw kulturowych wczesnośredniowiecznych obiektów wielowarstwowych na podstawie analizy ceramiki ze Szczecina, [w:] Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim, Warszawa, s. 9-50.
Schuldt E.
1956 Die Slawische Keramik in Mecklemburg, Berlin.
Stanisławski B.
2011 Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina, Wrocław.