Każda nauka dysponuje własnymi metodami badawczymi oraz unikalnymi rodzajami opisów zjawisk. Wykształcenie jednostkowych sposobów uzyskiwania informacji pozwala badaczom na efektywną oraz ujednoliconą w zakresie danej dziedziny pracę.
Archeologia to jedna z płaszczyzn, która również dysponuje osobliwym językiem, specjalistyczną terminologią oraz metodami. Jednym z popularniejszych rodzajów weryfikacji są archeologiczne badania powierzchniowe. Jak działać podczas ich przeprowadzania? Na czym polega ten sposób rozpoznawania terenu?
Czym są archeologiczne badania powierzchniowe?
Archeologiczne badania powierzchniowe to jedna z wielu najczęściej wykorzystywanych metod podczas weryfikacji określonego terenu. Należy ona do tzw. badań nieinwazyjnych. Oznacza to, że podczas ich przeprowadzania struktura gleby nie ulega penetracji, czyli nie dochodzi do destrukcji potencjalnego stanowiska. Opisywana metoda polega na przeszukiwaniu określonego obszaru przez grupę archeologów będących w terenie.
Cel badań powierzchniowych
Misją archeologów przeprowadzających badania powierzchniowe jest odkrycie zabytków znajdujących się na powierzchni ziemi. Dzięki temu procesowi istnieje możliwość powstania nowych stanowisk archeologicznych. Podczas prowadzenia weryfikacji badacze gromadzą informacje o lokalizacji zabytków oraz powierzchni ich występowania. Właśnie w ten sposób odkrywa się niektóre pradziejowe osady, cmentarzyska, fosy, fundamenty czy ruiny.
Poszukiwania tego typu przeprowadzane są w dużej mierze na terenie inwestycji, w obrębie której mogą znajdować się zabytki. Celem może być zarówno weryfikacja już istniejących stanowisk, jak i poszukiwanie nowych miejsc mających znaczenie konserwatorskie.
Na czym polegają badania powierzchniowe?
Podczas wycieczek terenowych archeologowie lokalizują nowe stanowiska, a następnie dokonują opisu, określają ich lokalizację, a także ustalają granice.
Korzyści płynące z archeologicznych badań powierzchniowych
Korzyści, jakie niesie za sobą opisywana metoda, to przede wszystkim jej niedestrukcyjny charakter. Nie dość, że pozwala ona na weryfikację charakterystycznych punktów, to jednocześnie umożliwia odnalezienie nowych stanowisk. Archeologiczne badania powierzchniowe pełnią zatem ważną rolę zarówno z punktu widzenia inwestorów budowlanych, jak i archeologów czy historyków.
Wojewódzkie Urzędy Ochrony Zabytków niejednokrotnie wymagają od inwestorów, których przedsięwzięcie prowadzone będzie na dużym obszarze (np. budowa kopalni, osiedle mieszkaniowe, budowa drogi itd.) wcześniejszej weryfikacji terenu przy wykorzystaniu właśnie opisywanych obejść powierzchniowych. Te stosunkowo niedrogie badania mogą okazać się cennym źródłem informacji dla samego inwestora, gdyż wnoszą pierwsze wskazówki dotyczące potencjalnych miejsc, gdzie budowa może natrafić na jakieś zabytkowe relikty. W ten sposób możliwe jest takie opracowanie harmonogramu prac, żeby w możliwie optymalny sposób pogodzić oczekiwania WKZ z zamierzeniem budowlanym, nie utrudniając przy tym jego realizacji.
Należy przy tym pamiętać, że powierzchniowe przejścia archeologiczne obarczone są pewnymi ograniczeniami. Zgodnie z metodyką powinny być one prowadzone na jesień i wiosnę, kiedy warunki atmosferyczne są optymalne do tego rodzaju prac, a roślinność już / jeszcze nie jest tak bujna – co skutecznie uniemożliwia właściwą obserwację terenu. Kluczowa jest również sama forma badanego obszaru – prace powierzchniowe nie mają więc sensu w miejscach zurbanizowanych, zabudowanych, czy niedostępnych z innych powodów.
Zainteresowanych szczegółowym opisem archeologicznych badań powierzchniowych, ich przebiegiem i możliwymi efektami, zapraszam do zapoznania się z wynikami naszych prac w Warczu gm. Trąbki Wielkie (Archeologiczne badania powierzchniowe – Warcz, woj. pomorskie, pow. gdański – Archeobaltica) Miłej lektury! 😊
Wizja lokalna na grodzisku w miejscowości Białogarda, gm. Wicko, pow. lęborski