W związku z planowaną inwestycją w gminie Trąbki Wielkie – w miejscowości Warcz, przeprowadziliśmy archeologiczne badania wyprzedzające w miejscach planowanych odwiertów geologicznych. Wykopy, choć liczne – to o małej powierzchni. Czy więc udało nam się zarejestrować „coś ciekawego”? Oczywiście!
„Co w obiektach piszczy”
W trakcie prac archeologicznych odkryto łącznie 7 obiektów osadniczych, których wypełniska skrywały fragmenty dawnych naczyń. W sumie zebrano 14 fragmentów średniowiecznej ceramiki, które następnie podzielono zgodnie ich morfologią na 4 wylewy, 2 fragmenty den i 8 brzuśców. Te całkowicie toczone naczynia cechują się jasnobrązową, beżową lub brunatną barwą ścianek. Jednorodny (sporadycznie dwubarwny) przełam wskazuje na wysoki poziom umiejętności wykonujących je garncarzy. Odkryte zabytki mają wygładzoną powierzchnię i ścianki o grubości 7-8 mm, wykonane są z gliny z domieszką średnioziarnistego tłucznia kamiennego i piasku. Wklęsłe dna naczyń pozbawione były jakichkolwiek znaków garncarskich.
Typologia i chronologia
Analizując wyżej wymienione zabytki możemy odwołać się do nadbałtyckich systemów typologicznych — meklemburskiego (Schuldt 1956) i szczecińskiego (Łosiński, Rogosz 1983, 1986). Ze względu na brak możliwości przyporządkowania fragmentów brzuśców i den do konkretnego typu naczynia (Rębkowski 2007, s. 202) w analizie wzięto pod uwagę wyłącznie fragmenty z zachowanym wylewem i partią brzuśca pozwalającą na określenie kształtu jego załomu.
W analizowanym zbiorze zarejestrowano przede wszystkim obecność form naczyń mające swoje odpowiedniki w rodzinach typów J/Teterow. Są to baniaste garnki z wyodrębnioną szyjką o odgiętej na zewnątrz krawędzi wylewu (ryc. 1:4, 8). Garnki typu J/Teterow zdobiono głównie pasmami dookolnych poziomych żłobków (ryc. 1:3, 5, 9-11), którymi pokrywano około 2/3 ich powierzchni. Motyw ten często uzupełniano innymi wzorami, takimi jak zarejestrowane na naczyniach z Warcza pasma ukośnych nakłuć (ryc. 1:4, 8) lub krótkich linii falistych (ryc. 1:2), które występowały prawie wyłącznie w górnej części naczyń, bezpośrednio poniżej nasady szyjki. Pojedynczy fragment brzegu naczynia ze względu na brak wydzielonej szyjki i sposób uformowania wylewu może pochodzić od naczynia typu G/Vipperow (ryc. 1:1).
Ryc. 1. Fragmenty naczyń średniowiecznych pozyskane w trakcie badań archeologicznych. (fot/rys. A. Rembisz-Lubiejewska)
Znaczenie odkryć dla historii słowiańszczyzny
Obydwa typy naczyń należały do najbardziej popularnych form późnosłowiańskich, produkowanych od X do XII stulecia (Stanisławski 2011, s. 63). Zasięg obszaru występowania ceramiki typu G/Vipperow i J/Teterow obejmował tereny całej Słowiańszczyzny północno-zachodniej. Garnki takie są znane m.in. z Białogardu (Cnotliwy 1982, s. 81), Budzistowa (Rębkowski 2007, s. 205, 213), Wyspy Solnej w Kołobrzegu (Piasecki, Pogodziński 2017, s.84), Szczecina (Łosiński, Rogosz 1986, s. 15, 56) oraz Wolina (Stanisławski 2011, s. 63-67).
Materiały zabytkowe odkryte przez archeologa podczas badań w Warczu na obszarze województwa pomorskiego dostarczają ważnych informacji o kulturze i technologii ówczesnych mieszkańców regionu. Dalsze badania na stanowisku mogą poszerzyć wachlarz źródeł, co pozwoli uściślić okres funkcjonowania osady i wniesie kolejne dane na temat sposobu zagospodarowania terenu. Z kolejnych etapów naszych prac – oczywiście, również zdamy Wam relację!
Bibliografia
Cnotliwy E. 1982 Białogard gród wczesnopolski, Koszalin
Łosiński W., Rogosz R. Zasady klasyfikacji i schemat taksonomiczny ceramiki, [w:] Szczecin we wczesnym średniowieczu, Wrocław, s. 202-225.
1986 Metody synchronizacji warstw kulturowych wczesnośredniowiecznych obiektów wielowarstwowych na podstawie analizy ceramiki ze Szczecina, [w:] Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim, Warszawa, s. 9-50.
Piasecki A., Pogodziński P.M. 2017 Wczesnośredniowieczna ceramika naczyniowa z Wyspy Solnej w Kołobrzegu. Badania
w 2014 roku, „Materiały Zachodniopomorskie”, t. 13, s. 71-136.
Rębkowski M. 2007 Grodzisko w Budzistowie. Badania w 1997 roku. [w:] Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem, red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 115-156.
Schuldt E . 1956 Die Slawische Keramik in Mecklemburg, Berlin.
Stanisławski B. 2011 Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina, Wrocław.